یک روش موثر برای جلوگیری از کند شدن هارددیسک

سرعت رایانه و یا راندمان کاری آن به عوامل مختلف نرم‌افزاری و سخت‌افزاری بستگی دارد اما به‌طور یقین، مهم‌ترین‌ عامل کاهش سرعت کار رایانه‌ها، هارددیسک است. هارددیسک قطعه‌ای است که اولا وجود آن برای کار رایانه الزامی است و دوم این که عامل فیزیکی متحرک در آن به کار رفته است. هر بار که شما روی یک فایل کلیک می‌کنید، صفحه براق هارددیسک می‌چرخد و هد خواندن و نوشتن روی آن فایل قرار می‌گیرد. سرعت انتقال اطلاعات از طریق جریان‌های الکترونیک خیلی سریع‌تر از سرعت چرخش هارددیسک و تغییر محل دادن هد آن است و از همین‌ رو سرعت کل سیستم به خاطر هارددیسک کاهش می‌یابد.

هارددیسک به خودی خود کند است اما بد استفاده کردن از آن می‌تواند آن را کندتر هم بکند. به غیر از ذخیره معمولی فایل‌ها و اطلاعات روی هارددیسک، وظایف کلیدی دیگری نیز به آن سپرده شده است. یکی از این فعالیت‌ها Virtual Memory است. حافظه مجازی، بخشی از هارددیسک است که سرریز اطلاعات رم را در خود نگاه می‌دارد. اگر شما در حافظه رم محدودیت داشته باشید، برای جا باز شدن در رم، بخشی از اطلاعات بلا استفاده رم در هارددیسک قرار می‌گیرد تا جای خالی بیشتری برای برنامه‌های فعال‌تر فراهم شود. به محض این که این اطلاعات بدون استفاده مورد فراخوانی قرار گیرند، رم شروع به بارگذاری این اطلاعات از هارددیسک می‌کند. اگر یک برنامه را در حالت Minimize قرار دهید و پس از چند دقیقه آن را Maximize کنید، کمی طول می‌کشد که برنامه به حالت طبیعی بازگردد. پس از این که برنامه به حالت معمول بازگشت، انجام این کار به سادگی و بدون وقفه صورت می‌گیرد. با افزایش حافظه رم می‌توان نیاز به حافظه مجازی را کاهش داد اگر چه نمی‌توان آن را به صفر رساند و چه بسا وجود آن الزامی و مفید است.

Data Fragmentation یا چند تکه شدن فایل‌ها، یکی دیگر از آفات هارددیسک است. وقتی فضای هارددیسک خالی است، فایل‌ها به‌طور یکپارچه و پی‌درپی در مسیر آدرس‌دهی هارددیسک جای می‌گیرند. حال فرض کنید که فایلی با اندازه 100 کیلوبایت از میان دیگر فایل‌ها حذف شود. نتیجه به وجود آمدن یک حفره 100 کیلوبایتی در صف اطلاعات است. بعدها اگر لازم باشد فایلی با حجمی بیشتر از 100 کیلو بایت در این مکان ذخیر شود، طبیعی است که بخشی از آن در این حفره جای نخواهد شد و در نتیجه فایل چند تکه می‌شود. در انتهای قسمت اول فایل چند تکه شده، آدرس محل ذخیره ادامه آن نوشته می‌شود و هارددیسک به محض رسیدن به این محل، ادامه آن را از محل ذکر شده پی‌ می‌گیرد. این اتفاق باعث می‌شود که هارددیسک برای خواندن یک فایل بارها محل هد را تغییر داده و به تبع فشار کاری بیشتری را تحمل کند.

بهترین راه برای جلوگیری از این اتفاق، خالی نگاه داشتن بخشی از فضای هارددیسک است. اگر فضای هارددیسک تا نهایت حد امکان پر شود، حتما فایل‌های چند تکه شده‌ای تولید خواهد شد. عمل Defragment یا چند تکه‌زدایی راه علاج این مشکل است؛ اگر چه پیش نیاز انجام این کار وجود فضای خالی برای جابه‌جا کردن فایل‌ها است. در این عمل علاوه بر یکپارچه‌سازی فایل‌ها، فشرده‌سازی نیز صورت می‌گیرد. یعنی اگر فضای خالی یا حفره‌ای در میان فایل‌ها وجود داشته باشد، این حفره با فایل‌های متناسب پرخواهد شد و احتمال ایجاد فایل‌های چند تکه کاهش می‌یابد. در ویندوز‌های 7 و 8 این کار به طور پیش‌فرض به طور دائم و در زمان بیکاری سیستم انجام می‌شود. مگر این که کاربر به طور آگاهانه این سرویس را خاموش کرده باشد، اگر چه همچنان امکان فعال کردن دستی این عملیات وجود دارد.